Nagroda za całokształt i wkład w polską kinematografię wręczona zostanie przez Organizatora TNF po raz dwunasty.
Kapituła TNF nagrodą tą uhonorowała dotychczas: Andrzeja Wajdę, Janusza Morgensterna, Tadeusza Konwickiego, Franciszka Pieczkę, Wojciecha Kilara, Danutę Szaflarską, Daniela Olbrychskiego, Wojciecha Pszoniaka, Andrzeja Seweryna, Jana Nowickiego, Agnieszkę Holland, Allana Starskiego, Witolda Sobocińskego.

Decyzją Kapituły 31. TNF tegorocznym laureatem tej Nagrody został wybitny polski aktor teatralny i filmowy Janusz Gajos. Laureat odbierze statuetkę "Wędrowca" (autor Sławomir Micek) oraz nagrodę pieniężną w wysokości 15 000 zł po spektaklu MSZA ZA MIASTO ARRAS wg Andrzeja Szczypiorskiego 23 kwietnia w Teatrze im. Ludwika Solskiego.
Grawerowane podpisy do statuetek wykonała Firma Jubilerska „Heliodor” Dariusz Sulowski.

Janusz Gajos – w tonacji dur i tonacji moll

Wydawało się, że pozostanie na całe życie Jankiem Kosem, najprzystojniejszym bohaterem serialu Konrada Nałęckiego „Czterej pancerni i pies”, a później woźnym Tureckim z telewizyjnego „Kabareciku Olgi Lipińskiej”, on jednak udowodnił – w wielu kreacjach filmowych, teatralnych, telewizyjnych i estradowych – że potrafi zagrać wszystko – w tonacji dur i tonacji moll, serio i buffo, w pierwszym planie i znaczącym epizodzie. Janusz Gajos został laureatem tegorocznej Tarnowskiej Nagrody Filmowej za całokształt twórczości.

Urodził się 23 września 1939 roku w Dąbrowie Górniczej. Jest absolwentem Wydziału Aktorskiego Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej i Filmowej w Łodzi (1965, dyplom w 1971). Po studiach pracował w Teatrze im. Stefana Jaracza w Łodzi (1965-1970), a następnie w teatrach warszawskich: Komedii (1970-1971), Polskim (1971-1974), Kwadracie (1974-1980), Dramatycznym (1980-1984), Powszechnym (1984-2002), Narodowym (od 2003). W filmie zadebiutował drugoplanową rolą w „Panience z okienka” (1964) Marii Kaniewskiej, ekranizacji popularnej powieści dla młodzieży Deotymy. Pierwszą główną rolę – młodego uczestnika ruchu oporu, któremu przyszło wykonać wyrok na przyjacielu – otrzymał trzy lata później w „Stajni na Salvatorze” (1967) Pawła Komorowskiego. Kolejne główne role – Julek w „Małym” (1970) Juliana Dziedziny i Józek w „Milionerze” (1977) Sylwestra Szyszki (nagroda za najlepszą pierwszoplanową rolę męską na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku  w 1977 roku) – to postaci współczesne, podobnie jak Michał w telewizyjnym „Wahadełku” (1981), przejmującej opowieści o człowieku, w którego organizmie ogromnego spustoszenia dokonała choroba oraz ideologia. Ta kreacja przyniosła mu kolejną nagrodę za najlepszą pierwszoplanową rolę męską na festiwalu w Gdańsku (1981). Następną wielką kreację stworzył w „Przesłuchaniu” (1982; premiera w 1989) Ryszarda Bugajskiego, osadzonym w latach pięćdziesiątych przejmującym studium wzajemnych relacji: kat –ofiara. Rola bezwzględnego i okrutnego majora „Kąpielowego” została uhonorowana również nagrodą za najlepszą pierwszoplanową rolę męską na festiwalu gdyńskim, ale dopiero w 1990 roku.

Gajos jest aktorem wszechstronnym, znakomicie sprawdza się w repertuarze współczesnym i klasycznym, komediowym i dramatycznym, w rolach głównych i drugoplanowych – co nie uchodzi uwadze publiczności, krytyki oraz jurorów festiwali filmowych i teatralnych. Aktor zgromadził już na swym koncie ponad 80 nagród i wyróżnień. Wesołkowaty, ale i refleksyjny Janek z „Big Bang” (1986) Andrzeja Kondratiuka przyniósł mu Złoty Ekran (1987), cenzor z „Ucieczki z kina Wolność” (1990) Wojciecha Marczewskiego – trofea w Gdyni (1990) i Burgos (1994), rotmistrz Jan Dobrowolski ze „Szwadronu” (1992) Juliusza Machulskiego – nagrodę za drugoplanową rolę męską w Gdyni (1992), podobnie jak postać Cinquedy w „Kiedy rozum śpi” (1992) Marcina Ziębińskiego, mąż w ekranizacji Łagodnej (1995) wyreżyserowanej przez Mariusza Trelińskiego – statuetkę Jańcia Wodnika, śledczy Mazur w „Fuksie” (1999) Macieja Dutkiewicza – kolejne trofeum w Gdyni, podobnie jak bohater „Żółtego szalika” (2000) Janusza Morgensterna, odcinka cyklu „Święta polskie”, opartego na prozie Jerzego Pilcha (także kolejna statuetka Jańcia Wodnika), właściciel warsztatu samochodowego w „To ja, złodziej” (2000) Jacka Bromskiego – Orła za drugoplanową rolę męską (2001), Cześnik w adaptacji Fredrowskiej „Zemsty” (2002) Andrzeja Wajdy – także Orła, tym razem w kategorii głównych ról, lekarz Andrzej Hoffman w „Tam i z powrotem” (2001) Wojciecha Wójcika – kolejnego Jańcia Wodnika (2003), braciszek Zdrówko w „Jasminum” (2006) Jana Jakuba Kolskiego – następnego Orła oraz Złotą Podkowę w Cieszynie, ojciec protagonisty w „Mniejszym złu” (2009) Janusza Morgensterna – statuetkę Orła, tym razem za rolę drugoplanową, prokurator Janusz Koprowicz w „Body/Ciało” (2015) Małgorzaty Szumowskiej – kolejnego Orła oraz trofea aktorskie na festiwalach w Gdyni, Krakowie i Wilnie. Aktor ma na swym koncie ponadto m.in. Srebrną Maskę (1967), kilka Wiktorów (1988, 1994, 2001, 2002, 2008), Super Wiktora (1993), dwie Złote Kaczki (1990, 1991), Złoty Wawrzyn Grzymały (1995), Feliksa Warszawskiego (2000), Telemaskę (2001), Kryształowy Granat (2003), Złote Berło (2005), Specjalnego Złotego Anioła (2009), Diament Trójki (2015), Platynowego Szczeniaka (2015), a także tytuł doctora honoris causa łódzkiej Szkoły Filmowej (2016), czyli swej macierzystej uczelni.

 „Udało mi się odnieść sukces nad samym sobą. Nie dałem się upchnąć w jakiś kąt, a groziło mi to bardzo często. Ciągle starałem się oszukać tych, którzy chcieli mieć ze mną spokój. Najważniejsze jest więc, aby zaskakiwać, co dla aktora jest bardzo frapujące” – wyznaje w jednym z wywiadów.

Jerzy Armata

Fot. Maciej Landsberg / Archiwum Artystyczne Teatru Narodowego